/Modernist series/

Trung tâm do Giám mục Antôn Nguyễn Văn Thiện thành lập năm 1965 tại xã Tân Ngãi, Vĩnh Long, vốn là một khu vực ngoại ô cách trung tâm thành phố 5km. Khu đất được lựa chọn hướng về quốc lộ 1A, mặt sau giáp với sông Cái Cam và sông Cái Côn, hai nhánh sông này chảy vào sông Cổ Chiên và sông Tiền. Vị trí chiến lược này giúp giáo dân khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long dễ dàng tiếp cận bằng cả đường bộ lẫn đường thủy. Tên gọi của Trung tâm gợi nhắc sự kiện Đức Mẹ Maria hiện ra tại Fatima (Bồ Đào Nha) vào năm 1917.

Trung tâm Hành hương Fatima mang ngôn ngữ thiết kế hiện đại. Trong khi một số nhà thờ modernist tại khu vực Tây Nam Bộ cùng thời kỳ (như nhà thờ Chánh toà Long Xuyên) lựa chọn tạo hình mang tính biểu hiện, gợi ý những hình tượng cụ thể (như bàn tay nâng thánh giá), thì kiến trúc Trung tâm Fatima cắt giảm các yếu tố biểu hình một cách triệt để. Mặt tiền của trung tâm là những tấm chìa bê tông được đan cài vào nhau, tấm bê tông được đúc mỏng, kết hợp cùng hệ cột mảnh và cao tạo ra cảm giác lơ lửng, nhẹ nhàng cho toàn bộ cấu trúc. Các tấm bê tông hứng lấy nắng chiếu buổi chiều tạo ra những bóng đổ mạnh mẽ, ấn tượng.

Mái của công trình được làm từ hệ khung thép và lợp mái tôn, phần kết cấu này được phơi bày và có thể quan sát từ xa, gợi ấn tượng thô mộc vốn ít thấy trong kiến trúc tôn giáo ở Tây Nam Bộ trong giai đoạn bấy giờ. Phần hành lang được đẩy sang một bên nhằm nhấn mạnh chiều sâu của công trình. Lớp hành lang rộng và những chiếc cột mỏng manh tạo ra sự chuyển tiếp ánh sáng và nhiệt độ đi vào gian cung thánh, tạo ra bóng đổ vào buổi chiều, mở hướng quan sát ra vườn nhãn cổ thụ, làm mềm cảm giác giữa bên trong và bên ngoài công trình (sự chuyển tiếp không gian này ngày nay có phần giảm đi do các cấu trúc cơi nới chen vào giữa). Lớp hành lang và các hiệu ứng chuyển tiếp này thường được các kiến trúc sư hiện đại giữa thế kỷ 20 chú trọng nhằm chuyển tải cảm giác nhiệt đới đặc trưng của Việt Nam.

Hiện chúng tôi chưa có thông tin về kiến trúc sư thiết kế công trình này. Hy vọng những khảo sát chi tiết hơn trong tương lai sẽ cho chúng ta thêm thông tin về người thiết kế Trung tâm Fatima lẫn những hạng mục hiện đại có chất lượng khác như các cơ sở khoa học, giáo dục được xây dựng tại Vĩnh Long trong những năm 1960-70.

Nội dung: Hiếu Y

Hình ảnh: Duy Khang